آفت کلزا

آفت کلزا

سمپاشی با پهپاد کشاورزی به عنوان یک روش نوین و مؤثر برای از بین بردن آفت‌ها در کشاورزی مطرح است. پهپاد کشاورزی، با استفاده از دوربین‌های حساس و سنسورهای مختلف، قادر است به تشخیص و شناسایی آفت‌ها در مزارع بپردازد.

گیاه کلزا | آفت کلزا

گیاه کلزا یکی از دانهای روغنی قابل کشت در خاک ایران است. سالیان زیادیست که با بالا رفتن جمعیت کشور و توسعه شهرنشینی میزان کاشت  مصرف دانه‌های روغنی به شدت افزایش یافته است.
کشت و استخراج روغن از این دانه محبوب از سال 1317 در ایران آغاز شده و تا کنون در بسیاری از اقلیم های کشور در فصل پاییز و بهار صورت گرفه است. ویژگی‌هایی از قبیل کشت پاییزه، درصد بالای روغن دهی و امکان کشت درتناوب محصولاتی مثل گندم و جو و … سبب محبوبیت این دانه بین کشورهای درحال توسعه مثل ایران ما و کشورهای واردکننده روغن از جمله کشورهای اروپایی، کانادا و استرالیا شده است.

از آنجایی که کشت دانه کلزا به خوبی نیاز روغن کشور را تامین می‌کند، کشاورزان زیادی سعی به ورود در این حوزه را دارند.

از این رو شناخت خصوصیات بستر مناسب کشت، آفات و بیماری‌ها و ویژگی‌های منحصر بفرد چنین گیاهی موضوعی قابل بحث و تفکر است.

گیاه شناسی کلزا | آفت کلزا

بیشتر بخوانید: آفات گندم و نحوه مبارزه با آنها🌿

دانه کلزا گیاهی یک ساله از جنس کلم و تیره شب بو، دارای دو رقم بهاره و پاییزهاست که رقم بهاره نسبت به پاییزه این گیاه مقاومت کمتری داشته و معمولا کم‌ محصول‌تر است.
گیاه کلزا دارای یک ریشه قوی و ضخیم با تعداد زیادی ریشه فرعی است.

قد گیاهدر مراحل ابتدایی رشد بسیار کوتاه است اما به طور کلی ارتفاع نهایی گیاه به 160یا 180 سانتی‌متر می‌رسد.

گل کلزا زرد رنگ و دارای 4 کاسبرگ، 4 گلبرگ و 6 پرچم است. غلافه‌های آندر مرحله پس از تلقیح از پایین به بالا تشکیل می‌شوند. و همزمان با گل هاپرورش می‌یابند.

دانه‌ها معمولا قهوه‌ای تیره یا سیاه هستند، رنگ آنها بسته بهنارس بودن روشن‌تر است. وزن دانه عمدتا بین 3.5 تا 5 گرم متغیر است.

روغن چراغ خوراکی!!!پیشینه کاشت کلزا به 3000 سال پیش برمیگردد که ابتدا از هندوستان آغاز شده وتا چین و ژاپن کشیده می‌شود.

این روغن خوراکی محبوب قبلا به عنوان روغن چراغ استفاده می‌شد و پس از آن به شکل روغن خوراکی مرسوم گردید.

رشد گیاه کلزا را می‌توان به 6 مرحله دسته‌بندی کرد. محافظت از ویژگی‌های گیاه و مدیریت رشد در هرکدام از این مراحل اهمیت بسزایی در رویش با کیفیت گیاه دارد.

اولین مرحله از رشد کلزا یا همان جوانه زنی حساس‌ترین مرحله تلقی می‌شود زیرا گیاه از عوامل بیماری‌زا در خاک به میزان زیادی تاثیر می‌پذیرد.
جوانه‌زنی معمولا بین 4 تا 10 روز به طول می انجامد. سرعت جوانه زنی گیاه کلزا به عواملی از قبیل رطوبت خاک، حرارت، عمق کاشت و سطح تماس خاک با بذر وابسته است.

مرحله دوم بیرون آمدن گیاه از خاک است که همچنان بذرها تحت تاثیر عوامل بیماری‌زا موجود در خاک و احتمال آسیب از حمله کک‌ها قرار دارند پس به دلیل ضعیف بودن کلزا و عدم توانایی مقاومت در برابر آسیب احتمالی در این مرحله ازاستحکام آن در بستر خاک مطمعن شوید.

تشکیل طوقه در مرحله سوم از رشد گیاه صورت می‌پذیرد که با افزایش سطوح برگ مشخص می‌شود.

گاها رشد گیاه کلزا در این مرحله به مدت چند هفته متوقف می‌شود اما سرانجام این مرحله گیاه به بیشترین سطوح برگ رسیده و
توانایی مقابله را نیز پیدا می‌کند.

با افزایش درجه حرارت هوا و طولانی ترشدن روز مرحله چهارم رشد آغاز می‌گردد که غنچه دهی نامیده می‌شود.

در غنچه دهی گیاه به 30 تا 60 درصد از ماده خشک دست می‌یابد ، تجمع شاخه و برگ گیاه به پر شدن غلاف گیاه در این دوره ونیز تامین قند مورد نیازآن کمک می‌کند.

فقط یک قدم دیگر تا آمادگی محصول داریم، درست بعد از شکوفا شدن 3 تا 5 غنچه یا باز شدن حداکثر 55 درصد از گل‌ها غلاف‌ها توسط غنچه‌های شکوفا
شده ایجاد می‌شوند، این دوره بین 14 تا 21 روز زمان می‌برد.

رسیدگی گیاه

دوره پر شدن غلاف‌ها 35 الی 45 روز است که بعد از ایجاد آخرین گل‌ها بر
سطح ساقه گیاه شروع می‌شود، دانه ها در این دوره از رطوبت 40 درصدی برخوردار هستند. به محض تغییر رنگ دادن 30 تا 40 درصد ب موجود در غلاف‌ها محصول آماده یا به اصطلاح رسیده می‌شود.

درباره آفت کلزا

همانطور که گفته شد کلزا از خانواده کلم است، نشان آفت زدگی در گیاهان کلم ایجاد برآمدگی یا گال های خاص برساقه وغلاف گیاه است.

از مهمترین آفات کلزا ودیگر گیاهان خانواده کلم می‌توان به شته مومی اشاره کرد. شته مومی عموما بر برگ، گلچه، ساقه و غلاف گیاه در حال رشد حمله کرده و با مکیدن شیره سلولی گیاه سبب کاهش رشد گیاه و حتی گاها تغییر شکل در اندام‌های گیاه می‌شود.

از دیگر آثار شته مومی کوتولگی گیاه است، که بعضا ممکن است تا بعد از کنترل شته و پایان فصل رشد گیاه باقی بماند و بعد از آن شما شاهد بوته های کوتاه قامت صدمه دیده در کنار بوته های سالم تر و بلندتر هستید.

این حشره همانند شته گندم در مقابل سرما مقاوم بوده و به راحتی در 5 درجه سانتی گراد شروع به تکثیر میکند؛ از این رو در آب و هوای ملایم و معتدل فصل زمستان و عدم حضور دشمنان طبیعی بدون وجود هیچگونه مشکلی به تکثیر خود ادامه می‌دهد. 

اوج طغیان این شته در اواخر زمستان تا اواسط فروردین رخ می‌دهد که با مستقر شدن بر قسمت انتهایی گیاه سبب تضعیف بوته و کیفیت یا حتی کمیت دانه‌ها می‌شود.

 در اثر فعالیت شته، ماده مومی چسبناک عسلک بر سطح گیاه به وجود آمده و سبب تشکیل دوده بر اندام های گیاه شده همچنین از انجام فتوسنتز توسط  گیاه جلوگیری می‌کند.

چگونگی کنترل این نوع آفت

یکی از عوامل متوقف کننده این حشره عوامل زنده یا همان دشمنان طبیعی آن حشرات شکارچی مثل کفشدوزک، بالتوری، مگس‌های سیرفید و انواع زنبورها هستند که مفیدترین آنها در مزرعه کلزا کفشدوزک هفت نقطه‌ای است.

شته مومی علاوه بر گیاه کلزا، کلم و شلغم میزبانان دیگری مانند علف‌های هرز تربچه و خردل وحشی دارد و از آنجایی که حمله شته‌ها از حاشیه مزارع شروع می‌شود از بین بردن علف های هرز مزرعه بسیار مفید است.

سمپاشی حاشیه مزرعه کلزا در صورت مشاهده شته بهتر است به موقع و در سریعترین زمان ممکن انجام شود، کنترل کلزا و بررسی بستر رشد گیاه هر دو هفته یکبار و در صورت مشاهده آفت یا آفت زدگی هرهفته انجام گیرد.

سموم کارآمد شته مومی 

متاسیستوکس

ایمیداکلوپراید

پریمور 

فلونیکامید

البته استفاده از سموم گفته شده باید زیرنظر کارشناس با دوزهای توصیه شده انجام شود و سمپاشی مزرعه کلزا دو نوبت در ماه انجام گیرد.

سوسک پلن خوار(گرده خوار)

از نام حشره پیداست که با تغذیه از گرده گل‌ها در فصل بهار بخصوص گیاه کلزا  مانع از تشکیل دانه در گیاه می‌شود، تراکم بالای این حشره خوش اشتها سبب خورده شدن بساک گلبرگ و حتی نهنج گیاه میزبان می‌شود.

این حشره تنها یک نسل درسال دارد و آفت کامل در اواسط فروردین تا اواسط خرداد ظاهر می‌شود و بعد از مدتی تغذیه مشغول به جفت گیری و تکثیر 50 تخم در توده های پوسیده گیاهی و دامی می‌شود.  20 روز بعد لاورها ظاهر شده و سن آنها در نهایت اوایل پاییز متوقف شده  و رشد آنها پایان می‌یابد.

کنترل غیرشیمیایی سوسک پلن خوار از طریق پخش و مخلوط کردن کودهای حیوانی با خاک یا شخم زدن زمین در اواخر پاییز و در صورت امکان در اواخر زمستان به منظور از بین بردن لارو زمستان گذران انجام می‌گیرد.

کنترل شیمیایی و استفاده از سموم برای این نوع آفت به دلیل همزمانی با فعالیت زنبورعسل و حشرات مفید دیگرعموما سبب ایجاد مشکل می‌شود مگر اینکه از سمومی استفاده شود که بر زنبورعسل و حشرات گرده افشان دیگر اثر کشندگی کمتری دارند.

زنبور برگ خوار

زنبور برگ خوار دارای 3 نسل در سال است ، ظهور نسل اول و دوم این آفت در اواسط فروردین عمدتا بر علف‌های هرز و سبریجات کاشته شده در حاشیه مزرعه کلزا تاثیر می گذارد.

اما عمده خسارات وارد شده بر گیاه کلزا توسط نسل سوم اتفاق می‌افتد، حشره کامل آن در اواخر شهریورماه ظاهر می‌شود؛ زنبوران برگ خوار در واقع آفات مهمان در قسمت‌های رویشی گیاه مانند گیاهچه و برگ هستند، زمستان گذرانی آنها  به صورت لارو سن در داخه دانه گلی در عمق چند سانتی متری خاک سپری می‌شود.

کنترل این نوع آفت فقط از طریق سمپاشی هنگام فعالیت آن در صبح زود یا غروب است. بهتر است به محض مشاهده آفت سمپاشی توسط سموم دیازینون یا فوزالون انجام گیرد.